Motor yağlama sistemi nedir? Nasıl çalışır?

Yazar
Sekiz Silindir
-
0
10283
motor yağlama sistemi nasıl çalışır

Motor yağlama sistemi içten yanmalı motorlarda bulunan en önemli sistemlerden bir tanesidir. En basit şekilde ifade etmek gerekirse motor yağlaması olmasaydı aracımızla yola çıkmamızdan en çok 4-5 km sonra pistonlar silindir bloğuna yapışabilirdi. Sonuç olarak yağlama olmazsa motor da olmaz diyebiliriz.


Yanlış yakıt kullanılırsa ne olur?

Motor yağlama sisteminin amacı nedir?

Sürtünmeyi azaltmak

Motor içerisinde bulunan parçalar birbirlerine bağlıdır ve çalıştıkça birbirlerine sürterler. Sürtme sonucu aşınma meydana gelir. Motor yağı bu sürtünmeyi en aza indirerek aşınmaları minimize eder. Bu sayede motorlar yüz binlerce kilometre boyunca kullanılabilir. Aşağıdaki grafikte hareketli motor parçalarının hangisini ne miktarda aşınmaya zorlandığını görebilirsiniz.

EGR valfi nedir? Ne işe yarar?

 Motor temizliği

Motorun çalışması esnasında çok az seviyede de olsa aşınmalar meydana gelir. Bu mikron (milimetrenin binde biri) seviyesinde veya daha küçük olan aşınmalar temizlenmezse birikme yapar ve dönen parçaların dönmesine engel olabildiği gibi sürtme sonucu çizilmeye de neden olabilir. Motor içerisinde dönen basınçlı yağ bu parçaların birikmesini önler ve yağ karterinde toplanmasını sağlar. Yağın aşırı uzun süre kullanılması temizleme özelliğinin kaybolmasına neden olur.

Sıcaklığı düşürmek

Motor içerisindeki parçalar hareket ettikçe birbirlerine sürterler. Sürtme sonucu ise ısı oluşur. Motor yağı bu ısının tahliye edilmesini sağlar. Çalışmakta olan bir motorun yağını kontrol ederken yağa değerseniz sıcak olduğunu hissedersiniz. Bu sıcaklık motorun çalışırken ürettiği ısının yağa transfer olması sonucudur.

Sessiz çalışma

Birbirlerine bağlı olan parçaların aralarındaki tolerans boşlukları nedeniyle çarpmalar ve sürtmeler meydana gelir ve bu da motorda ses oluşmasına neden olur. Motor yağı hareket eden parçalar arasında bir film tabakası oluşturur ve bu sayede sürtünme azalır. Sürtünmenin azalması sonucu motordan çıkan ses önemli miktarı azalır.

Kompresyon muhafaza

Pistonların üzerinde bulunan segmanlar, silindirler içerisinde sıkıştırılan hava-yakıt karışımının basıncının kaçmasını engellerler. Ancak bu sızdırmazlık sadece segmanlarla değil ayrıca motor yağı ile de sağlanır. Piston segmanları ve silindir cidarları arasına giren motor yağı bir çeşit conta görevi görür ve basıncın yani kompresyonun kaçmasını engeller. Segmanlar kaba bir conta gibi çalışırken motor yağı hassas bir conta görevi görür.

 

Motor yağlama sistemi tipleri nelerdir?

  • 4 zamanlı motorların yağlama sistemi

    • Yaş tip karter yağlama
İçten yanmalı motora sahip bir çok modelde bulunan bu sistemde motor yağı yağlama sonrası süzülerek motorun altındaki yağ karterine toplanır.

    • Kuru tip karter yağlama

Genellikle yarış otomobillerinde bulunan bu sistemde yağ karteri motorun alt kısmında değil daha üst kısımlarda yer alır. Sistemin bu şekilde tasarlanmasının amacı motoru daha yere yakın bir şekilde konumlandırarak ağırlık merkezini aşağı çekmektir. Bu sistemde yağ pompası genellikle krank miline bağlıdır. Formula 1 arabalarında kuru tip karter yağlaması mevcuttur.

  • 2 zamanlı motorların yağlama sistemi

    • Manuel
Bir çok küçük motosiklet, tekne ve ağaç testeresi motorunda bulunan bu yağlama tipinde depoya ne kadar yakıt koyuluyorsa belli bir oranda yağ da yakıt içerisine eklenir.
    • Otomatik
Motora her yakıt koyulduğunda ayrıca yağ eklemeye gerek yoktur. Ayrı bir yağ haznesi vardır ve yağ buraya doldurulur. Motor çalıştıkça yağ miktarını otomatik ayarlayarak hazneden çektiği yağı yakıta karıştırarak kullanır.

Motor yağlama sistemi parçaları nelerdir?

Triger kayışı nedir? Ne işe yarar? Koparsa ne olur?

  • Yağ karteri

Motor yağının biriktiği yerdir. Motor hacminin büyüklüğüne göre genelde 4 litre ile 10 litre arasında kapasitesi vardır. Çok büyük iş makinalarında bu hacim daha yüksektir.

  • Karter tapası

Karterde biriken yağın tahliye edilebilmesi için gereklidir. Kalın bir civata görünümündeki bu parça kartere vidalanarak tapa görevi görür.

  • Karter contası

Yağ karteri ile motor bloğunun birleştiği yerde bulunur ve motor yağının sızmasını engeller.

  • Emme tüpü ve yağ süzgeci

Yağ karterinin en dip noktasına doğru uzanan bir boru-süzgeç ikilisinden oluşur ve pompa vasıtasıyla yağın çekilmesini sağlar. Uç kısımda bulunan süzgeç görünümündeki parça kaba filtreleme yapar.

  • Yağ pompası

Karterde biriken yağı emerek basınçlı bir şekilde yağlama noktalarına gönderir.

  • Yağ filtresi 

Pompa tarafından sürekli olarak sistemde döndürülen yağda oluşan partikülleri hassas bir şekilde filtreleyerek aşınmaya neden olabilecek mikron boyutundaki parçaların motora zarar vermesini engeller.

  • Yağ delikleri ve kanallar

Pompa tarafından basılan yağın egzantrik mili yatakları, subap yayları, pistonlar, krank mili yatakları ve diğer hareketli parçalara ulaşmasını sağlayan çeşitli kanallar ve parçaların üzerinde yer alan deliklerdir.

Motorun yağlama işi gerçekleşir?

Maviden kırmızıya dönen kısımlar soğutma suyudur.

 

Motor yağlama temel olarak bir pompa ve yer çekimi vasıtasıyla gerçekleşir. Motorun en altında yer alan yağ karterinde biriken motor yağı pompa vasıtasıyla yağlanması gereken tüm bölgelere kanallar ve delikler yoluyla basınçlı bir şekilde ulaştırılır ve püskürtülür. Yağlama görevi biten yağ yer çekiminin etkisi ve yağın geri dönüş hattı vasıtasıyla kartere geri döner. Bu döngü motor çalıştığı sürece devam eder ve hareket eden tüm bağlantılar bu şekilde çalışma süresince yağlanmış olur.

Araçlar uzun süreli (1 gece kadar) olarak bırakıldığı zaman motor yağı karterde toplanır. Sıcaklığı ve dolayısı ile akışkanlığı azalan yağ, motor çalıştırıldığında ideal özelliklerini gösteremez. Ayrıca ilk çalıştırmada sadece hareketli parçalara yapışan az bir miktar yağ ile hareket etmek zorunda kalan piston, sübap ve krank mili gibi motor parçaları en fazla bu zamanlar aşınmaya uğrar.

İşte bu nedenle;

ilk çalıştırmada aracı rölantide uzun süre bırakmadan yağın bir an önce basınçlı bir şekilde  basılabilmesi ve ısınması için sürüşe geçmek gereklidir. Yağ pompası genelde triger kayışına bağlıdır ve motor daha devirli çalıştıkça daha fazla yağ basar. Alışkanlıkların aksine rölantide aracı ısıtmaya çalışmak faydadan çok zarar getirmektedir. Ancak bahsedilen devir aralığı genelde 2000-3000 devir/dakikadır. Aracın ısınması için motoru 5000-6000 devir bandında soğukken çalıştırmak daha fazla zarar verebilir.

Egzozdan neden alev çıkar?

Aşağıdaki oldukça eski ama bir o kadar da güzel video sürtünmenin temel mantığını 7.dakikaya kadar basit bir şekilde anlatıyor. 7. dakikadan sonra ise motor yağlamasının nasıl gerçekleştiğini açık bir şekilde izah ediyor. İzlemenizi tavsiye ediyoruz.

 

 

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri