Kaster , Kamber ve Toe açıları bir aracın yol tepkilerini belirleyen önemli değişkenlerdir. Bir taşıtın yol ile teması tekerlekler ve dolayısı ile lastikler vasıtasıyla gerçekleşir. Tekerleklerin yanlış bir şekilde konumlanması ise lastiklerin düzensiz bir şekilde aşınmasına neden olur. Lastiklerin düzensiz aşınması ise yol tutuş problemlerini de işaret etmektedir. Bu nedenle tekerleklerin pozisyonu çok önemlidir ve 3 farklı ayar tipi mevcuttur. Bunlar Toe, Kamber ve Kaster ayarlarıdır. Daha önce Toe ve Kamber konularına değinmiştik. Şimdi ise “Caster” terimi üzerinde duracağız.
İngilizce “Caster” kelimesinden gelmektedir ve bir eşyayı daha rahat hareket ettirebilmek için bu eşyanın altına eklenen tekerleklere verilen bir addır. Araçlarda bulunan kaster terimi ile bu tekerleklere neden aynı ismin verildiğini ofis sandalyeleri üzerinden bir örnek ile açıklamaya çalışalım.
Bilindiği gibi bu tekerleklerin dönme ekseni tekerleğin bağlı olduğu noktadan farklı bir noktadadır. Ofis sandalyesini aşağıdaki animasyondaki gibi hareket ettirmeye çalıştığımız zaman dönme ekseninin tekerleğin bağlandığı noktadan daha ileride olduğu görebiliriz. Tekerlek dönme eksenini takip etmektedir. Konunun devamında bu konuyu daha detaylı açıklayacağız ancak ofis sandalyelerinin tekerlekleri pozitif kaster durumu için basit bir örnektir.
Daha önce izah ettiğimiz Toe ve Kamber açılarından daha karmaşıktır. Ancak basit bir örnek ile vermek gerekirse motosiklet ve bisiklet gidonları izah edici olabilir. Bilindiği gibi bisikletlerde gidon bir miktar sürücüye doğru yatıktır. Tekerleğin bağlı olduğu merkezden yere dik bir eksen çizersek, bu eksen ile direksiyon-gidon ekseni arasındaki açıya “Kaster açısı” denir.
Motosiklet gidonu kaster açısı
Bu temel örnek sonrasında otomobillerdeki açıya geçelim. Araç üzerindeki ön tekerleklerin bağlı olduğu amortisörlerin konum açısı burada belirleyici olmaktadır. Amortisörler yere dik olan eksenden sürücüye doğru yatıksa “Pozitif Caster”, aracın tamponuna doğru yatıksa “Negatif aster” ve yere dik ise “Sıfır Caster” durumu söz konusudur. Aşağıdaki videoda hareketli animasyon üzerinden bu durum güzel bir şekilde izah edilmektedir.
Caster açılarının değişmesi sonucu araç üzerinden süspansiyon konumu
Kaster açısının değişmesi direksiyon ekseninin lastiğin yere temas ettiği nokta arasındaki konumunun değişmesine neden olmaktadır. Bu değişiklik aracın yol tutuşundan, direksiyon hakimiyetine ve lastiklerin aşınmasına kadar birçok farklı dinamiğin etkilenmesine neden olabilir. Bu nedenle ihtiyaç halinde bu açının konunun profesyoneli kişilerce ayarlanması gerekir. Bisiklet ve motosikletlerde pozitif konumda olan bu açı otomobillerde modele göre sıfır veya bir miktar pozitif seçilir.
Açının önemini ise yine günlük bir örnekten ve herkesin bisiklet tecrübelerinden aktarabiliriz. Bisikletin gidonu pozitif bir şekilde değil de negatif bir şeklide yatık olsaydı hem bisikleti düz yolda sürmek hem de virajlarda dönmek oldukça zor olabilirdi. Ayrıca ön tekerleğin zıplama-sekme ihtimali de artardı. Pozitif kastere sahip olan gidon sayesinde lastiğin yere temas noktası direksiyon ekseninden geride kalır. Bu sayede de sürüş ve direksiyon hareketleri çok daha rahat gerçekleşir.
Pozitif caster- sıfır caster- negatif caster
Kaster açısının negatif olması durumunda ne olur?
Yukarıda bahsettiğimiz nedenler dolayısı ile negatif kaster bazı özel uygulamalar hariç yollarda gördüğümüz otomobillerin neredeyse tamamında tercih edilmemektedir. Ancak bahsettiğimiz kaster açısı sıfıra yakın ve bir miktar pozitif derecesindedir. Yani aşırı bir pozitiflik de söz konusu değildir. Bu açının negatif olması durumunda ise;
Direksion ağırlaşır.
Süspansiyonun rahat çalışamamasından dolayı aracın önünde zıplama meydana gelebilir.
Düz gidişte kararsızlığa neden olur.
Virajlarda dönmeye karşı direnç yaşanır.
Zıplama sonucu lastiklerde kesikli ve düzensiz aşınmalar meydana gelebilir.
Boxer motor, Japon Subaru markası tarafından 1966 yılında ilk kez olarak otomobillerinde kullandı. O günden beri de bu motor diziliminden vazgeçmedi ve başka bir...
