Egzozdan çiğ yakıt atılması içten yanmalı motorların çalışması sırasında bazı durumlarda meydana gelebilir. Bu durumun sebebi gayet basit olabildiği gibi bazen de motorda önemli sorunların habercisi de olabilir.
Egzozdan çiğ yakıt neden atılır?
Egzozdan çiğ yakıtın neden geldiğini anlamak için ilk önce kısa bir şekilde içten yanmalı dizel ve benzinli motorlar nasıl çalışır anlatmakta fayda vardır.
Benzinli motorlarda;
- Silindirler içerisine enjektörler tarafından yakıt basılır
- Hava filtresinden taze hava emilir ve silindir içerisine gönderilir
- Emilen hava ve püskürtülen yakıt karışır
- Karışım piston tarafından sıkıştırılır
- Buji sıkışan karışımı ateşler
- Ateşlenen hava-yakıt karışımı yanar (patlar) pistonu aşağı iter
- Yanma sonucu ortaya çıkan gazlar silindirden atılır
Dizel motorlarda;
- Hava filtresinden taze hava emilir ve silindir içerisine gönderilir
- Taze hava piston tarafından sıkıştırılır
- Enjektör sıkışan taze havaya çok yüksek basınçla yakıt püskürtür
- Karışan taze hava ile yakıt bu basıncın etkisiyle yanar (patlar) ve pistonu aşağı iter
- Yanma sonucu ortaya çıkan gazlar silindirden atılır
Görüldüğü üzere egzozdan çıkan duman aslında silindirler içerisinde yanmış olan karışımın gazlarıdır. İyi bir yanma sonucu silindirler içerisinde yakıt kalmaması veya ihmal edilebilir düzeyde kalması gereklidir. Eğer silindirler içerisinde ihmal edilebilir düzeyin üzerinde yakıt kalırsa bu gazlarla beraber dışarı atılır. Sonuç olarak egzozdan gazlarla beraber yanmamış yani çiğ yakıt çıkışı da olur.
İyi bir yanma nasıl gerçekleşir?
-
İdeal hava-yakıt karışımı
Silindirler içerisine alınan taze havanın yeterli olmadığı durumlarda yakıt tam olarak yakılamaz.Yanma odasında ideal bir hava-yakıt karışımı oranı olmak zorundadır. Yeterli ve temiz hava olmaz ise yakıtın tamamı ateşleme sonrası yanmayabilir. Yakıtın tam olarak yanmaması demek bir miktar yanmamış yani çiğ yakıtın silindirler içerinden gazlarla beraber atılması demektir. Bunun sonucu olarak da egzozdan çiğ yakıt da atılmış olur. İyi yanma için iyi hava gereklidir, iyi hava olmamasının nedeni ise şu nedenlerle olabilir.
-
-
Hem benzinli hem de dizel motorlarda
-
-
-
- Bakım zamanı gelmiş hava filtresi
- Bozuk hava veya yakıt sensörü
- Hava emişinin yetersiz olması
- Sızdıran enjektör
- Yakıt hattında tıkanıklık
-
Not: Burada sızdıran enjektör için ayrı bir başlık açmak gereklidir. İdeal hava ve yakıt karışımı için sadece hava değil ayrıca yakıtın da orantılı miktarda olması gerekir. Silindirler içerisine çok yakıt girmesi de bu soruna neden olabilir. Sızdıran bir enjektör nedeniyle silindirler içerisine gereğinden fazla yakıt girebilir. Bu fazla yakıtı yakmak için yeterli hava olmayacağı için ideal yanma gerçekleşmez. Bu nedenle de sızan yakıtın tümü veya bir miktarı yanma olmaksızın silindirden, dolayısı ile egzozdan çiğ olarak atılabilir.
-
İdeal yanma
Hava-yakıt karışımı ideal bile olsa bu karışımı düzgün bir şekilde yakmak gerekir. Düzgün yanma olmaması demek yakıtın iyi yanmaması anlamına gelir. İyi yanmayan yakıt gazlar ile beraber silindirlerden atılır. Bunun sonucu olarak da egzozdan çiğ yakıt da atılmış olur. İyi yanma olmaması demek ateşlemenin iyi yapılamadığı anlamına gelir. İyi ateşlemenin yapılamaması ise şu nedenlerle olabilir.
-
-
Benzinli motorlarda
- Çalışmayan bozuk buji
- İyi çakmayan gücü düşük buji
-
-
-
Dizel motorlarda
- Basıncı düşük enjektör
-
SONUÇ
Egzozdan çiğ yakıt gelmesinin hava filtresi ve buji değişikliği gibi basit nedenleri olabildiği gibi enjektör değişikliği ve yakıt pompası değişikliğine kadar gidebilen ciddi nedenleri de olabilir. Ayrıca ciddi bir nedenle egzozdan çiğ yakıt geliyorsa ve de uzun süre bu şekilde araç kullanılırsa motora ciddi hasarlar verilebilmesi olasıdır. Bu nedenlerden dolayı egzozdan yakıt gelmesi küçümsenmemelidir. Araç mutlaka en kısa sürede servise götürülmeli ve sebebi tespit edilerek gerekli tamir/değişim işlemi gerçekleştirilmelidir.
Diğer taraftan benzinli araçlarda katalitik konvertör, dizel araçlarda ise partikül filtresi bulunur. Egzozdan atılan gazlar bu donanımlara girerek filtrelenir. Egzoz gazı içerisinde çiğ yakıt bulunması durumunda çiğ yakıt burada bir miktar yanabilir ve bu nedenle de yakıt kokusu egzozdan hissedilebilir. Düşük devirlerde böyle bir durum gerçekleşebilecekken yüksek devirlerde hem koku hem de çiğ yakıt atılması gerçekleşebilir. Ayrıca böyle durumlarda gri veya siyah egzoz dumanı çıkışı da gözlenebilir.
