Arkadan itiş ve arkadan çekiş ifadeleri birbirleri yerine kullanılıyor olsa da bu 2 ifadeyi kullanan kişiler adeta bir diğerini kabul etmemektedirler. Yaptığımız yayınlar sırasında tanıtımını yaptığımız araçların ne tip bir çekiş sistemine sahip olduğunu belirtmek için sadece çekiş kelimesi ile desteklenen önden çekiş veya arkadan çekiş ifadelerine yer veriyoruz. Ancak bazı takipçilerimiz bu tabirin doğru olduğunu düşünürken bazı takipçilerimiz de “arkadan çekiş” ifadesi yerine “arkadan itiş” ifadesinin kullanılması gerektiğini belirtiyorlar.
https://youtu.be/V2WImWfYqDk
Arkadan çekiş mi? Arkadan itiş mi? Hangisi doğru ifade? videomuzu izleyemiyorsanız tıklayınız…
Hatta bu durumu ülkemizde satış yapan otomobil sitelerinde yazan araç bilgileri ile de destekleme gayreti içerisine giriyorlar. Ancak bu konuda bizim düşüncemiz daha farklı ve bu nedenle de “arkadan çekiş” ifadesini kullanmaya devam ediyoruz. Bu yazımızda neden böyle düşündüğümüzü ve hangi ifadenin neden bu şekilde kullanıldığı konusu açmak ve fikirlerimizi takipçilerimize anlatmak istiyoruz. Bu doğrultuda çeşitli örnekler vererek durumu izah etmek ve açıklığa kavuşturmanın da zamanı geldi.
Bu arada bu konunun kendi bünyemizde bulunan Makina Mühendisi editörlerin arasında bile hala bir tartışma konusu olduğunu ayrıca fakültede bulunan hocalarımızın bile bu konuyu hala tartıştığını ve birbirlerine üstünlük kuramadıklarını belirtmek isteriz. Zaten büyük ihtimalle bu yazıdan sonrada bu durumda önemli bir değişiklik olmayacaktır diye düşünüyoruz. Ancak biz yine de şansımızı zorlayıp kendi bünyemizdeki arkadaşlarımıza da bunu izah edebilmek için bu teknik yazıyı kaleme alacağız.
İtmek ve Çekmek nedir?
Çekmek ve İtmek kelimeleri birçok farklı anlam ile kullanılsa da bizi ilgilendiren kısmı; Çekmek için “Bir nesneyi yerinden oynatmak için o nesneyi arkamıza alarak güç uygulamak suretiyle hareket ettirmeye çalışmak” ve itmek için ise “Bir nesneyi yerinden oynatmak için o nesneyi önümüze alarak güç uygulamak suretiyle hareket ettirmeye çalışmak” tanımlarını kullanabiliriz. Bu ifadeleri herhangi bir yerden tanım olarak almadığımızı konunun daha iyi anlaşılması için kendimizin oluşturduğunu da belirtmek isteriz.
Yukarıdaki şekillerden de görüldüğü gibi bir nesneyi çekerken gücü uygulayan kaynağın önde olduğu görülebilir. Ancak bir güç kaynağı ileri değil geri pozisyonda da bir nesneyi çekebilir. Diğer taraftan itme şekline göz atılırsa güç kaynağının arkada olduğu görülebilir.. Kısacası bir nesnenin itilebilmesi için güç kaynağının arkada olması gerekir. Ancak aşağıda motorun konumu ve arkadan itiş nedir? başlıklarında otomobillerde arkadan motor konusunda neden ayrım olmuyor bundan da detaylı bir şekilde bahsettik.
Çekiş ne demektir?
Çekiş kelimesi “Çekmek” fiilinden türemiştir ve birebir tercümede İngilizce karşılığı olarak “Traction” kelimesi öne çıkmaktadır. Diğer taraftan “Traction” kelimesi araçlarda TCS (Traction Control System) yani “Çekiş Kontrol Sistemi” ile aklımızda kalmıştır. Bu sistemin görevi ise aracın farklı tekerleklerinde değişik yol koşulları ve hızlarda meydana gelebilecek patinajı ve kaymayı engellemektir.
Yani Traction kelimesi burada motoru (güç kaynağı) değil tekerlekleri ilgilendiren bir konudur. Araç hangi tip çekiş tipine sahip olursa olsun burada Çekiş yani Traction kelimesi tekerlekler için kullanılmaktadır. Aşağıdaki arkadan çekişli araçta görüldüğü gibi TCS arka tekerlekleri kontrol etmektedir. Ancak hiçbir zaman bu tip bir araç için İtiş Kontrol Sistemi diye bir ifade kullanmayız.
 |
| RWD araçta TCS sistemi |
“Çekiş” kelimesinin bir diğer karşılığı olarak ise Türkçe’de “Sürüş” anlamına gelen İngilizce “Drive” kelimesi gösterilebilir. Dilimize tam karşılık olarak geçmiş olmasa da benzer anlamları temsil ettiğini düşünüyoruz. Öyle ki İngilizce’de çekişin tipini ifade eden FWD, RWD ve 4WD ifadeleri tam da bu anlama gelmektedir. Bu kısaltmaların açılımları ise şu şekildedir;
-
FWD: Front Wheel Drive : Ön tekerleklerden SÜRÜŞ
-
RWD: Rear Wheel Drive : Arka tekerleklerden SÜRÜŞ
-
4WD: 4 Wheel Drive : 4 tekerlekten SÜRÜŞ
 |
| Çekiş tipleri |
Görüldüğü gibi İngilizce’de çekiş aksının önde, arkada veya her ikisinde de olması ifadeyi değiştirmiyor. Sadece hangi aksta olduğunu işaret ediyor. Burada dikkat edilmesi gereken bir noktada Drive kelimesinin motor için değil yola hareketi ileten tekerlekler için kullanılıyor olması. Aynen 2 üst paragrafta kullandığımız Traction kelimesi gibi. Kısacası İngilizce “Drive” ve “Traction” kelimeleri Türkçe’de “Çekiş” kelimesini ifade etmektedir ve sürüş ifadesi biraz zayıf kaldığı için de çekiş tercih edilmektedir. Bu doğrultuda çekiş tipini belirten bu ifadeleri aşağıdaki şekilde değiştirebiliriz.
- FWD: Front Wheel Drive : Ön tekerleklerden ÇEKİŞ
- RWD: Rear Wheel Drive : Arka tekerleklerden ÇEKİŞ
- 4WD: 4 Wheel Drive : 4 tekerlekten ÇEKİŞ
4 Tekerlekten Çekiş karmaşası
Arkadan İtiş ifadesi birçok kaynak tarafından doğru olduğu düşünülerek kullanılırken her nedense 4×4 araçlarda “4 tekerlekten çekiş” ifadesi de aynı kaynaklar tarafından yaygın bir şekilde kullanılıyor ve hiçbir kaynak bu tip araçlar için “Hem önden çekişli hem de arkadan itişli” gibi bir ifade kullanmıyor. Yani arkadan çekiş ifadesini kullanmayan bu kaynaklar savundukları arkadan itiş ifadesini adeta hiçe sayar bir şekilde Çekiş ifadesini 4×4 araçlar için kullanabiliyorlar. Yani yukarıda tarif ettiğimiz şekilde 4WD kısaltması tam da yerine oturuyor ve doğru kelimenin “İtiş” değil “Çekiş” olduğunu kanıtlıyor.
Start/Stop sistemi turboya zarar verir mi?
MAN Türkçe web sitesinden ilginç bir örnek;
“Yol koşulları uygun durumda olmasa bile hedefe güvenli ve gecikme olmaksızın varılması taşıma şirketleri için büyük önem taşımaktadır. MAN size, geçici Offroad kullanımına sahip yol araçlarında daha fazla çekiş için geleneksel arkadan itiş ve klasik tüm tekerleklerden çekiş sisteminin….”
Karmaşaya bakın karmaşaya ;).
Aks konusu
Ülkemizde aracın gücünü yere daha iyi aktarabilmesi için kullanılan “İyi lastikleri çekişin olduğu aksa takın” şeklinde yaygın bir ifade vardır. Ancak biz hiçbir kaynakta itişin olduğu aks diye bir ifadeyi görmedik. Aracın gücü yola ön veya arka tekerleklerden aktarılıyor olsun her zaman “Çekişin olduğu aks” ifadesi kullanılmaktadır. Bu da çekiş kelimesinin bir kez daha motor (güç kaynağı) ile değil direkt olarak tekerlekler ile alakalı olduğunu göstermektedir.
Turbonun uzun ömürlü olması için nasıl kullanmak gerekir?
Çekiş düştü ifadesi
Çekiş kelimesi konusunda bize göre karışıklık yaratan “motorun çekişi düştü veya motor çekişten düştü” şeklinde bir ifade vardır. İçten yanmalı motorlarda pistonların dikey hareketi krank mili ile dairesel harekete dönüşür ve bu dairesel hareketin oranı da şanzıman vasıtasıyla değiştirilir. Ardından da diferansiyel vasıtasıyla bu hareket tekerleklere, ardından da tekerlekler vasıtasıyla yere aktarılır. Kısacası motorun ürettiği güç ve tork tekerleklere aktarılıncaya kadar çok farklı aktarma organlarından geçerek tekerleklere iletilir.
Motor sesi mi? Egzoz sesi mi demeli?
Yani motor ne kadar iyi olursa olsun şanzıman veya diferansiyelde kaynaklanacak bir sorun motor gücünün tekerleklere düzgün bir şekilde aktarılmasını engeller. Kısacası bu durum tamamen motor ile alakalı olmayabilir. Zaten İngilizce’de de Engine Traction yani Motor Çekişi diye bir ifade de yoktur. Çekiş motor gücünün çeşitli organlar vasıtasıyla iletilmesi sonucu tekerlekler vasıtasıyla gerçekleşir.
Başlığa örnek: bmw.com.tr sitesinden alınmıştır;
“BMW X6’nın yürüyen aksamı yeni standartları belirler. Hava ve yol şartları ne olursa olsun BMW xDrive mükemmel çekiş sunar. Buna mükemmel yön dengesi ve anında dikkat çeken çevikliği eşlik eder.”
Motorun konumu
Günümüzde otomobillerin birçoğunda motor önde konumlanırken ortadan motorlu ve arkadan motorlu modeller de bulunmaktadır. Bu konudaki farklı varyasyonlar ise şu şekildedir;
- Önden motorlu
- FWD- Önden çekiş – VW Golf
- RWD – Arkadan çekiş – BMW 1 Serisi
- 4WD – 4 tekerlekten çekiş- Subaru Impreza WRX
- Arkadan motorlu
- RWD – Arkadan çekiş – Porsche 911 Carrera
- 4WD – 4 tekerlekten çekiş- Porsche 911 Turbo
- Ortadan motorlu
- RWD – Arkadan çekiş – Ferrari 488GTB
- 4WD – 4 tekerlekten çekiş – Audi R8
Görüleceği gibi çok farklı motor-çekiş olasılığı bulunuyor ve motorun konumundan bağımsız olarak İngilizce’de FWD, RWD ve 4WD ifadeleri değişmeden kullanılıyor. Bu başlığı açmamızın en büyük nedeni ise “Arkadan İtiş” ifadesinin sıklıkla kullanıldığı motorun önde olması ve gücü arka tekerleklere aktarmasının bir şeyi değiştirmediğini göstermek. Kısacası motor veya aktarım nerede olursa olsun yere aktarılan güç ve tork tekerlekler vasıtasıyla yere aktarılır ve bu sayede çekiş gerçekleşir.
Hangi motor tipinde pistonlar nasıl çalışıyor?
Arkadan itiş nedir?
Arkadan itiş ifadesi için motoru arkada bulunan jet uçaklarını rahatlıkla örnek gösterebiliriz. Burada otomobillerde olduğu gibi yere herhangi bir aktarım yoktur ve uçak, jet motorunda üretilen itiş gücü sayesinde hareket eder. Yani bu sefer de çekiş ifadesini kullanmak yanlış olur. Gerçek anlamda uçak ,motorun ürettiği güç vasıtasıyla itilmektedir.
Ayrıca alttaki resim ve videoda üzerinde jet motoru bulunan bir kamyon bulunmaktadır. Bu kamyonun tekerlekleri sadece aracın yerde kalmasını ve düşük süratle gitmesini sağlar. Aracın şov amaçlı da olsa esas yüksek hızlı hareketini üzerindeki jet motoru kamyonu iterek gerçekleştirmektedir. Kısacası bu kamyon için arkadan itişli diyebiliriz.
 |
| Gerçek arkadan itiş |
Bir diğer arkadan itiş örneği olarak da yolda kalan aracın arkasından iten insanları gösterebiliriz. Bu durum ilk başlıkta bahsettiğimiz kelime anlamında itmeye en güzel örnektir diyebiliriz.
 |
| Arkadan itmek |
Sonuç
Yaptığımız anlatımlar ve verdiğimiz örneklerden biz sekizsilindir’de çoğunluk olarak arkadan çekiş ifadesinin doğru olduğunu düşünüyoruz. Bu farklı düşüncelere neden olarak da Türkçe’de çekiş kelimesinde yaşanan karmaşayı gösterebiliriz. İşte bu karmaşanın sonucu olarak da itiş kelimesi literatüre yerleşmiş gibi görünüyor. Ancak itiş kelimesini kullanan kişilerin büyük bir çoğunluğu bu durumun savunmasını yaparken “Mercedes bile arkadan itiş ifadesini kullanıyor, onlardan iyi mi bileceksiniz” şeklinde fikir belirtiyor. Ancak bize göre “Arkadan itiş” halk arasında bu derece yapışmış bir ifade olduğu için bazı otomobil markaları tarafından kullanımı tercih ediliyor ve tüm dünyada belki de sadece Türkiye’de böyle bir ifade kullanılıyor. Dünyanın neresine gidilirse gidilsin ağrılıklı olarak RWD yani Arkadan Çekiş ifadesi kullanılmaktadır.
![Pinterest](https://pinterest.com/pin/create/button/?url=https://www.sekizsilindir.com/2016/08/arkadan-cekis-arkadan-itis.html&media=https://www.sekizsilindir.com/wp-content/uploads/2016/08/arkadan-C3A7ekiC59F-arkadan-itiC59F.jpg&description=Arkadan itiş ve arkadan çekiş ifadeleri birbirleri yerine kullanılıyor olsa da bu 2 ifadeyi kullanan kişiler adeta bir diğerini kabul etmemektedirler. Bu yayınımızda neden "Arkadan Çekiş" ifadesinin doğru söylem olduğunu madde madde izah edeceğiz.){kind=link}