Kullandığımız araçların yakıt tüketimi değerleri üreticiler tarafından belli standartlar doğrultusunda test ediliyor ve bu şekilde de kataloglara yazılıyor. Ancak araç kullanan ve bu tüketim değerlerini gerek araç bilgisayarından gerekse de yakıt tamamlamak suretiyle aracında takip eden dikkatli kişiler üretici yakıt tüketimi değerlerinin gerçek hayatta gerçekleşenden büyük oranda farklı olduğunu tespit etmişlerdir. Hatta şu soruyu da kendilerine sormuşlardır; “Acaba bu yakıt tüketimi değerlerini neye göre ve nasıl hesaplıyorlar?”
Kullanıcıların sürüş tarzını bir kenara koyacak olursak markadan markaya hatta modelden modele göre bile tüketimde sapma miktarı değişse de markalar bu testleri belli bir standart dahilinde gerçekleştiriyorlar. NEDC (New European Driving Cycle) adındaki bu tüketim ve emisyon belirleme testi Avrupa’da satılan tüm otomobillere (ticari araçlar hariç) üreticiler tarafından uygulanıyor ve elde edilen değerlerle de kataloglardaki tüketim ve emisyon değerleri ortaya çıkıyor. Ancak ne yazık ki tüm otomobil üreticileri tarafından uygulanan bir test süreci de olsa değerler günlük kullanım koşulları ile uyuşmuyor.
NEDC fabrika tüketim değeri nasıl hesaplanıyor?
Şehir içi tüketim
Bu test Avrupa’daki bazı yoğun şehirlerin trafiğine uygun olarak 1970 yılında geliştirildi. Dikkat edilen noktalar ise düşük motor yükü, düşük egzoz gazı sıcaklığı ve maksimum olarak 50km/saat olarak belirlendi. Ayrıca her tip kullanım koşulunda da sakin ve aracın ideal motor devri ile kullanım esas alınıyor diyebiliriz. Aslında aracın hangi saniyede hangi viteste olması gerektiği de tariflerde var ancak bunu da belirterek anlatımı karışık hale getirmek istemedik. Onun yerine sakin ifadesini kullanmayı uygun gördük.
Testin ilerleyişi ise şu şekilde gerçekleşiyor;
- Motor soğuk bir şekilde çalıştırılıyor.
- 11 saniye rölantide bekleniyor (Manuel için; 6 saniye boşta, 5 saniye 1.vites ayak debriyajda).
- Daha sonra sakin bir şekilde 15km/saat hıza 4 saniyede çıkılıyor ve bu hız ile 8 saniye sabit hızda devam ediliyor.
- 5 saniyede duracak şekilde frenleniyor ve 21 saniye motor çalışırken duruluyor ( (Manuel için; 16 saniye boşta, 5 saniye 1.vites ayak debriyajda).
- 49. saniyede 12 saniyede 32km/saat hıza çıkılıyor ve bu şekilde 24 saniye sabit hızla devam ediliyor.
- 32km/saat hızdan sakin bir frenleme ile 11 saniyede duruşa geçiliyor ve 21 saniye motor çalışırken duruluyor ( (Manuel için; 16 saniye boşta, 5 saniye 1.vites ayak debriyajda).
- 117. saniyede 26 saniyede 50km/saat hıza çıkılıyor ve bu şekilde 12 saniye sabit hızla devam ediliyor.
- Daha sonra 35km/saat hıza 8 saniyede yavaşlanıp bu hızda 13 saniye sabit hızla devam ediliyor.
- 35km/saat hızdan sakin bir frenleme ile 12 saniyede duruşa geçiliyor ve 7 saniye motor çalışırken duruluyor ( (Manuel için; 7 saniye boşta)
- Testin 1.turu 195. saniyede 994mt yol alındıktan sonra tamamlanıyor ve 780 saniye yani toplamda 13 dakika 3.976mt devam ediyor. Sürüş sırasındaki ortalama hız ise 18.35km/saat olarak gerçekleşiyor.
Şehir dışı tüketim
Şehir dışı tüketim değeri ise 1990 yılında uygulanmaya başlandı ve daha hızlı ancak daha uzun süreli kullanımlar düşünülerek tasarlandı. Bu test, sıcak motor ile yapılıyor ve şehir içi tüketim değerinde izlenen yolun devamı niteliğinde olduğu da düşünülebilir. Kısacası aracı şehir içi tüketim testiyle başlattığımızı ve motor ısındıktan sonra hızlı bir yola girdiğimizi düşünebiliriz. Bu testte üst hız limiti düşük güçlü araçlar için 90km/saat olarak uygulanırken yüksek güçlü araçlar için 120km/saat olarak uygulanıyor.
Testin ilerleyişi ise şu şekilde gerçekleşiyor;
- Sıcak motor ile rölantide 20 saniye bekledikten sonra sakin bir şekilde 41 saniyede 70km/saat hıza çıkılıyor ve bu hız ile 50 saniye devam ediliyor.
- Daha sonra 8 saniyede 50km/saat hıza düşülüyor ve 69 saniye bu hız ile sabit devam ediliyor.
- 50km/saat hızdan 70km/saat hıza 13 saniyede çıkılıyor ve bu hız ile 50 saniye sabit devam ediliyor.
- 70km/saat hızdan 100km/saat hıza sakin bir şekilde 35 saniyede çıkılıyor ve bu hız ile 30 saniye sabit devam ediliyor.
- 100km/saat hızdan 120km/saat hıza sakin bir şekilde 20 saniyede çıkılıyor ve bu hız ile 10 saniye sabit devam ediliyor.
- En son olarak 34 saniyede duracak şekilde yavaşlanıyor ve 20 saniye rölantide bekleniyor.
- 400saniye yani 6 dakika 40 saniyelik tek turlu test sırasında toplamda 6.956mt mesafe ortalama 62.6km/saat hız ile geçilmiş oluyor.
Ortalama tüketim
Ortalama tüketim ise şehir içi ve şehir dışı tüketim değerleri hesaplanırken katedilen toplam 10.932mt yani yaklaşık 11km yol üzerinden hesaplanıyor. Toplam test süresi ise 1180 saniye yani yaklaşık olarak 20 dakika olarak dikkate alınıyor ve bunun sonucunda da 33.6km/saat ortalama hız elde ediliyor. Yani kısacası süre olarak şehir içi tüketim daha fazla etkenken alınan mesafe olarak da şehir dışı tüketim daha fazla etken olmasıyla öne çıkıyor. Bu da ortalama tüketim değerinin şehir dışı tüketime yaklaşmasına neden oluyor diyebiliriz.
- Toplam test mesafesi: 10.932mt = 3976mt (Şehir içi) + 6956mt (Şehir dışı)
- Toplam test süresi: 1180 saniye = 780 sn (Şehir içi) + 400sn (Şehir dışı)
Lastik hava basıncının yakıt tüketimine, yol tutuşa ve aşınmaya etkileri nelerdir?
SONUÇ
Yukarıdaki test döngüsünden ve testlerin uygulanmaya başladığı tarihlerden de anlaşılacağı gibi ortada çok farklı bir durum söz konusu. En başta o dönem üretilen otomobillerle bugün üretilen otomobiller arasındaki yapı ve karakter tamamen farklı ve 25 yıldan daha fazla bir süreden bahsediyoruz. Ayrıca baz alınan tarihlere bakılırsa trafik alışkanlıklarında bile değişme yaşanmış olabilir. O zamanın trafik seyir hızı ile bugünün trafik seyir hızı arasında bile belli bir fark olma ihtimali yüksek.
Ayrıca geceden gündüze, şehirden şehire, yüksek rakımdan düşük rakıma, iklimden iklime, mevsimden mevsime de tüketim değerleri fazlasıyla değişebilir. Bu kadar anlatım içinde kullanım tarzından bahsetmeye gerek bile duymuyoruz çünkü bir araç yanlış devir aralıklarında kullanılır ve de zorlanırsa 100km’de 4 litre tüketme potansiyeli bile varsa 30 litre yakıt bile tüketebilir. Ancak bizim şu ana kadar yaşadığımız tecrübeler ve kullandığımız çok farklı araçlardan normal kullanım şartlarında ve tarzında ortalama tüketim değerlerinin araca göre %15 ile %30 arasında fark ettiğine şahit olduk.
Rakımın tüketim ve performansa etkileri nedir?
Artık geçerliliğini yitiren NEDC test süreci bize göre otomobil üreticilerinin işine geliyor ve bu nedenle de değiştirmek için çok ısrarcı değiller. Test gerçek şartları çok fazla yansıtmıyor ve ilk bakışta araçlar düşük tüketiyor gibi görünen kağıt üstündeki bu tüketim verileri ancak uzun yolda uzun süreli sabit bir hızda yakalanabiliyor. Bu durumun böyle olduğu birçok kişi tarafından biliniyor olsa da psikolojik olarak kağıt üstünde görünen düşük değerler müşterileri aslında kandırıyor da diyebiliriz. Bu nedenle gerçekten ne kadar yakıt tüketeceğinizi merak ediyorsanız fabrika tüketim değeri %15-%30 oranında yükseltilerek hesaplanabilir.
