%10 Hız toleransı nedir? Nasıl uygulanıyor?

Geçtiğimiz günlerde yaptığımız bir analizimizde, T.C sınırları içerisinde yer alan otobanlarda uygulanmaya başlanan hız koridoru veya diğer bir adıyla ortalama hız tespitinden bahsetmiştik. Bu doğrultuda otomobiller için uygulanan 120km/saat hız sınırı hem yol boyunca yerleştirilen radarlar ile maksimum hız anlamında, hem de gişeden gişeye olan sürüş sırasında ortalama hız olarak hesaplanmaya başladı. 

Hız Koridoru; Tuzak mı? Kamu yararı mı?

Ancak uygulama tartışmaları da beraberinde getirdi ve birçok araç sahibi bunun bir tuzak olduğunu ve devletin kendisine yeni bir gelir kapısı açmaya çalıştığını ifade etti. Diğer taraftan tarafımıza sorulan bazı sorular oldu ve bu soruların başında da; hız sınırlarına uygulanan %10 toleransın bahsi geçen 120km/saat ortalama hızı etkileyip etkilemediği soruldu.

Açıkçası yaşadığımız bazı tecrübelerden ve duyumlarımızdan %10 hız toleransı konusunun biraz keyfi uygulandığını düşünüyoruz ve bu konuda kafamızda yer alan gri bölgeler oldukça fazla. Biz de bu nedenle konuyu enine boyuna araştırarak bahsi geçen %10 hız toleransının tam olarak ne olduğunu ve nasıl uygulandığını araştırmaya karar verdik. 

Yapacağımız analizde esas olarak Kara yolları Genel Müdürlüğü (KGM) yönetmeliklerini ve Kara yolları Trafik Kanununu referans alacağız. Yani forum, sürücü kursu ve benzeri oluşumların yorumlarına kulak tıkayarak 2918 sayılı Trafik Kanununu kendi düşüncelerimizle yorumlayacağız. Aksi taktirde herkesin kafasının karışacağını düşünüyoruz. 

İlk olarak halen T.C. sınırları içerisinde uygulanan ve Kara Yolları Trafik Yönetmeliği Madde 100’de belirtilen hız limiti tablosuna bir göz atalım;

Tablonun daha rahat anlaşılması için 3 farklı yol tipini tanımlayalım;

%10 Hız Toleransı nedir? Nasıl uygulanıyor?

Birçok kişinin %10 tolerans olarak bildiği uygulama, “Bir yolda yapılabilecek maksimum hızın %10 daha fazlası” anlamına geliyor. Örneğin 120km/saat hız sınırı olan bir otoyolda birçok kişi 132km/saat hızda seyrettiği zaman ceza kesilmediğini varsayıyor. 

Bu doğrultuda Kara yolları Trafik Yönetmeliği Madde 101’i incelemeye başlayalım;

“Sürücüler aksine bir karar alınıp işaretlenmemişse bu Yönetmeliğin 100 üncü maddesinde belirtilen hız sınırlarını aşmamak zorundadırlar.”

Bu maddede açık bir şekilde tabloda belirtilen hızların son hız olduğu belirtiliyor ve %10 toleransının olmadığı da ifadeden anlaşılıyor. Yani %10 tolerans için özel bir neden daha sonraki ifadelerde arayabiliriz. 

Diğer taraftan; Kara yolları Trafik Yönetmeliği, Hız  Sınırlarına Uyma ve Hızın Gerekli Şartlara Uygunluğunu Sağlama başlığı ve 101.maddesinin devamında daha sonra yapılmış bir değişiklik bulunuyor (Değişik üçüncü fıkra:RG-19/2/2014-28918) ve bize göre yukarıda belirttiğimiz  hız sınırları tablosu ile yakından ilgili olmasıyla dikkat çekiyor. 

Bu maddede aynen şu ifadeler bulunuyor ve paragrafları da bozmadan kopyala-yapıştır yapıyoruz;

İki yönlü kara yolunda geçme sırasında, geçme kuralının mecbur kıldığı şartlar dolayısıyla, bu Yönetmeliğin aynı cins taşıtlar için tayin ettiği hız sınırlarını aşan taşıt sürücülerine 2918 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre işlem yapılmaz.

Çeşitli araç cinslerine göre bu Yönetmeliğin öngörmüş olduğu azami hız sınırlarını, %10 nispetinde aştığı kontroller sırasında tespit edilen sürücülere, Kara yolları Trafik Kanununun 51 inci maddesine göre işlem yapılmaz.

Şimdi bu 2 paragrafı madde madde yorumlayalım;

İlk paragrafta; “İki yönlü kara yolu” ifadesi doğrudan yukarıda belirttiğimiz yol tipini yani karşıdan araç gelişinin olduğu yolları tanımlıyor. İki yönlü kara yollarında “Geçme sırasında, geçme kuralının mecbur kıldığı şartlar dolayısıyla” ceza yazılamayacağı belirtiliyor. Yani bu geçme şartı sadece “İki yönlü kara yolu” ifadesini kapsıyor gibi görünüyor. Yani Duble Yol ve Otoyol bulunmuyor. Ancak ilk paragrafta hız sınırı belirtilmemiş ve bu yoruma açık bir durum. Yani aracı elverse 300km/saat hız ile sollama yapan bir kişi “Mecburen bu hızda sollama yaptım” diye savunma yapabilir. 

İkinci paragrafta; Meşhur %10 oranı karşımıza çıkıyor. Ancak bu paragraf bize göre ilk paragrafın devamı niteliğinde ve “İki yönlü kara yolu” ifadesi geçmese de kapsıyor gibi görünüyor. Çünkü ilk paragrafta sollama sırasında sonsuz hız mümkün olsa ona bile itiraz etmeyecek bir ifade mevcut. Bu nedenle “%10 nispetinde aştığı” ifadesi ilk paragraftaki mecburiyetten doğan sollama şartlarına atıfta bulunuyor diye düşünüyoruz. 

Aslında burada her 2 paragrafın ayrılmış olması, bu maddeyi okuyan bir kişide kafa karışıklığına neden oluyor ve doğrudan 2.paragrafta yer alan %10 ifadesinin tüm yol tiplerini kapsadığı hissini uyandırıyor. Bu nedenle de birçok kişi tüm yol tiplerinde %10 hız toleransı olduğunu düşünüyor olabilir. 

Ancak bize göre paragrafların ayrılmış olması tam bir tuzak ve uygulamanın keyfi bir şekilde uygulanmasının yolunu açıyor olabilir. Bu nedenle bir Trafik Polisi %10 hız toleransını sadece şehirler arası çift yönlü yollarda ve sadece ama sadece zorunlu sollama durumlarında uygulamak isteyebilir. İtiraz etmeniz durumunda da “Bu kanunun otoban ve duble yollarda geçerli olmadığını, sadece şehirler arası çift yönlü kara yollarında ve de sadece sollama durumunda geçerli olduğunu” söyleyebilir. Bize göre de bu 2 paragraftan tam olarak bu anlaşılıyor. 

Diğer taraftan 2918 sayılı Kara yolları Trafik Kanunu – Trafik Cezası Maddesi 51/2-a’ya göre; “Hız sınırlarını % 10’dan % 30’a (otuz dahil) kadar aşmak (cezası 206TL) olarak bir madde mevcut. 

Bu maddede ise; Herhangi bir yol tipi belirtilmeden her türlü yol, sollama ve düz gidiş için %10 hız toleransının olduğu anlamı rahatlıkla çıkarılabilir. Yani bize göre bu madde tek başına Kara yolları Trafik Yönetmeliği 101.maddesi ile çelişiyor. Ayrıca esas olarak yönetmeliğin uygulandığı ve yönetmeliğe aykırı uygulamaların 2918 sayılı kanundaki cezalarla değerlendirildiği düşünülürse yönetmeliğin esas alındığını düşünüyoruz. 

SONUÇ

Biz de geçmiş dönemlerde %10 hız kuralı nedeniyle mağdur olmuş ve böyle bir toleransın olduğunu düşünüp hızımızı ona göre ayarladıktan sonra ceza yemiş kişiler olarak, bu uygulamanın biraz keyfi uygulandığını düşünüyoruz. Örneğin şehir içinde yer alan 70km/s-82km/s gibi sabit radarlarda bu kural uygulanıyor ancak özellikle otoban ve duble yollarda %10 kuralına güvenerek tuzağa düşebilirsiniz. Çünkü bu uygulama öyle görünüyor ki esas olarak sadece şehirler arası çift yollarda ve sollama durumlarında uygulanıyor. Otoban veya duble yollarda ise keyfi şekilde istenildiği zaman uygulanıyor gibi görünüyor. Bu nedenle %10 hız kuralı her türlü yol tipinde başınızı yakma potansiyeline sahip diye düşünüyoruz.


Not: Konu hakkında yoruma açık çok fazla detay olduğu için biz uygulamayı kendimize göre yorumladık, bu nedenle farklı durumlar da ortaya çıkabilir.