Gümrükten araç satın almak birçok kişinin merak ettiği bir konu haline geldi. Ülkemizde ÖTV ve MTV vergileriyle beraber döviz fiyatlarının da artması sonucu otomobil fiyatları adeta tavan yaptı. Öyle ki Türkiye’nin en ucuz sıfır km otomibili olan Dacia Sandero 1.0 Sce 75ps bile 53.900TL liste fiyatına sahip.Bu nedenle de Türk İnsanı daha iyi araçlara binebilmek için farklı yolları denemeye başladı.
Bu yollardan bir tanesi de Gürcistan’dan araç almak gibi görünüyordu ancak “Gürcistan’dan yasal bir şekilde araba getirmek mümkün mü?” konulu yazımızda bu yolun yasal olarak imkansıza yakın olduğunu takipçilerimize izah etmeye gayret ettik. Bu konu Google aramalarının da etkisi ile 9 ayda yaklaşık olarak yarım milyon kez tıklandı. Kısacası oldukça merak edilen bir konu.
Diğer taraftan Gürcistan’dan araç getirmenin tersi olarak, tamamen devlet tarafından yani T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı Tasfiye Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nce yürütülen E-İhale sistemi mevcut.
Not: 2 Bölüm halinde yayınladığımız “Gümrükten araç nasıl alınır?” hakkındaki video anlatımımızı sayfa sonunda izleyebilirsiniz.
E-İhale Nedir?
E-İhale sistemi, gerek araç gerekse de eşya satışı amacıyla kurulmuş bir intenet arayüzü. Otomobilden telefona, otobüsten tekneye ve taharat musluğuna kadar çok farklı ürünlere rastlamak mümkün. Ancak bizim konumuz araç ihaleleri ve bu nedenle eşya ihalelerini bu satırlarda bırakıyoruz.
Araç ihalelerinde ise çok farklı çeşitte taşıtlara rastlamak mümkün. Antika araçlardan tutun oldukça yeni model çok lüks araçlara kadar farklı bir yelpaze var. Kısacası gümrüğe çeşitli yollarla ne gelirse veya ne takılırsa, burada E-İhale yöntemi ile devlet eliyle yasal bir şekilde satılıyor.
E-İhale’ye kimler girebiliyor? İhale giriş masrafı var mı?
E-İhale’ye her T.C. vatandaşı girebiliyor. Herhangi bir araca teklif vermek içinse sınır yer almıyor ve teminatı yatırıldığı sürece teklif verilebiliyor. Kurallara uyduğunuz takdirde, ihaleyi kaybetseniz bile teklif attığınız araç için ödediğiniz teminat bedelini son kuruşuna kadar geri alabiliyorsunuz. Kısacası bir araca teklif vermek için ise dosya bedeli veya benzeri bir harç ödemiyorsunuz.
E-İhale’ye girmek için ne gerekiyor?
E-İhale’ye girmek için ilk olarak E-İhale sistemine üye olmanız gerekiyor. Bu doğrultuda T.C. Kimlik numaranız ve size ait bir e-posta adresi gerekiyor. Tabii bir de teklif verdiğiniz ihaleyi kaybetmeniz durumunda ödediğiniz teminatı geri alabilmek için gereken, sizin adınıza ve T.C. kimlik numaranız ile açılmış bir banka hesap numarası gerekiyor. Böyle bir hesap numaranız yoksa teminat olarak yatırdığınız para T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı E-ihale döner sermaye hesabında duruyor. Ne zamanki hesa bilgilerini eklersiniz, o zaman sistemden parayı geri ödeme talep ederek alabilirsiniz.
E-İhale konusunda temel bilgileri verdik. Daha detaylı bilgiler E-İhale internet sitesinden görülebilir.
Satışa sunulan araçlar gümrüğe nasıl geliyor?
Açıkçası gümrüğe gelen araçlar o kadar farklı kaynaklara sahip ki hepsini söylemek pek mümkün değil. Ancak bazılarını madde madde yazalım;
- Gümrüğe teslim edilen – terk edilen yabancı ülke temsilcilik araçları. Ör: CD plakalı elçilik araçları
- Yasa dışı yollarla getirilen ve devlet tarafından el konulan araçlar. Ör: Gürcistan’dan satın alınan araçlar
- Elçilik harici, Türkiye’de oturma izni olan yabancıların Türkiye’de kullanıp ülkelerine götürmedikleri araçlar. Ör: MA-MB plakalı yabancı öğretim üyeleri, yabancı yöneticiler
- Gurbetçilerin belirli bir süre Türkiye’de kullandıktan sonra ülke dışına çıkarmadıkları araçlar.
- Serbest Ticaret Bölgeleri’nde kullanılan araçlar.
- 40 yaşın üstünde araç ithal etmek isteyen ancak gümrük vergileri fazla gelince terk edilen araçlar. Ör: 1978 yılı öncesi klasik araçlar
- Yabancı yüklenici firmalar tarafından kullanılan daha sonra geri götürülmeyip gümrüğe bırakılan araçlar. Ör: Petrol hattı inşaatları
- Sıfır km denilerek Türkiye’ye ithal edilen, aslında sıfır olmayıp yurt dışında km saatleri sıfırlanmış ve devlet tarafından tespit edilerek el konulmuş araçlar. Ör: Paralel ithalat F segmenti lüks araçlar
Kısacası gümrük vergisi ödenmemiş veya eksik ödenmeye çalışılmış tüm araçlar gümrük ihalelerinde karşınıza çıkabiliyor.
Aracın Satışa Esas Bedelleri
Gümrükte yer alan araçların kondüsyonları ve modelleri oldukça farklı olduğu için fiyatlar da çok değişken. Hurdaya çıkmış 500TL’lik araç da var, F segmenti çok düşük km değerine sahip milyon liranın üstünde araçlar da var. Dönem dönem yapılan gümrük ihalelerindeki araçları görmek için ise E-ihale sitesinde sırasıyla İhale İşlemleri/Güncel İhaleler/Güncel Araç İhaleleri menüleri takip edilebilir.
Burada belirtilen fiyatlar, Tasfiye Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nce aracın özellikleri ve durumu gözetilerek belirlenmiş KDV ve ÖTV bedelleri dahil edilmiş Satışa Esas Bedel olarak ifade ediliyor. Ancak bu fiyat, aracın satış fiyatı anlamına da gelmiyor. En nihayetinde bir ihaleye girecek ve bu araç için uygun gördüğünüz teklifi vereceksiniz. Ayrıca sizden başka kişilerin de ihaleye girip teklif verebileceği unutulmamalı. Ancak “Satışa Esas Bedel” olarak belirtilen bu fiyat bir referans değeri ve yatırılacak “Azami Teminat Tutarı” buna göre belirleniyor.
Teklif edilecek fiyat
Araç için teklif edilecek üst ve alt fiyatın belli bir sınırı yok. Diğer taraftan bir üst maddede belirttiğimiz “Satışa Esas Bedel” aşırı şekilde yükselse bile bir satış engeli bulunmuyor. Bu arada bir de sınır değer yer alıyor. Satışa Esas Bedel’in %75’i olarak uygulanan bu oranın üstü bir teklif gerçekleştiğinde teklif kabul ediliyor. %75’in altında gerçekleşirse ihale komisyonu teklifi değerlendiriyor ancak red edilebiliyor. Böyle bir durumda genellikle ihale sonraki bir tarihte tekrar yapılıyor. Yani işler sıfırlanıyor da diyebiliriz.
Bu doğrultuda 1 ay içinde teklif verdiğimiz 3 farklı ihaleyi örnek gösterelim; (ilk 3)
- İhale 1 – 2001 Volvo V70 (Aracın ihale detayları aşağıdaki başlıklarda mevcut)
- Satışa Esas Bedel: 18.000TL
- Kazanan teklif tutarı: 27.700TL
- Fark: %54 daha yüksek fiyata satıldı.
- İhale 2 – 1994 BMW 525i
- Satışa Esas Bedel: 18.000TL
- Kazanan teklif tutarı: 19.800TL
- Fark: %10 daha yüksek fiyata satıldı.
- İhale 3 – 1994 BMW 320i Cabrio
- Satışa Esas Bedel: 43.400TL
- Kazanan teklif tutarı: 53.000TL
- Fark: %22 daha yüksek fiyata satıldı.
- İhale 4 – 2008 Peugeot 407 Coupe 2.7HDi (Teklif vermedik ancak takip ettik)
- Satışa Esas Bedel: 52.600TL (29.11.2017 tarihli ihale – teklif ret)
- Satışa Esas Bedel: 39.500TL (16.01.2018 tarihli 2. ihale)
- Kazanan teklif tutarı: 37.600TL
- Fark: %5 daha düşük fiyata satıldı. İlk çıktığı ihaleye göre de %40 düşük fiyatla satılmış oldu.
Yukarıdaki fiyatlardan da görüleceği gibi, marka ve modele göre değişmekle beraber kazanan teklifler Satışa Esas Bedel’e göre oldukça değişken değerlere sahip. Hatta Peugeot örneğinde olduğu gibi ilk önce ret edilip, 2. ihalede fiyat düşürülerek ilk ihaleye göre %40 daha düşük fiyata bile gidebiliyor. Diğer taraftan Volvo örneğinde olduğu gibi %54 daha yüksek fiyata da gidebiliyor. Hatta çok ender araçlar 2 katın üstünde bile alıcı bulabliyor.
Gümrükteki araç kondisyonları
Yukarıda listelediğimiz 4 araçtan Antalya’da yer alan Peugeot hariç 3 tanesini Ankara ve İstanbul’da yer alan Gümrük Müdürlükleri’nde detaylı bir şekilde inceleme fırsatımız oldu. Açıkçası üç araç da Türkiye şatlarında benzerlerine göre hem daha iyi durumdaydı hem de tamamen orijinal halleri ile değişiklik olmadan kullanılmışlardı. Volvo V70 ve BMW 525i modellerinin km değerleri E-ihale sitesindeki expertiz raporunda ve aracın camında yapışık olan bilgi kartında yer almıyordu.
Gümrükte yer alan araçların büyük bir çoğunluğunda km değerini tespit etmenin mümkün olmadığını belirtmekte fayda var. Bu nedenle ancak aracın genel durumuna bakarak km tahmini yapabilirsiniz. Bizim düşüncemize göre hem Volvo V70 hem de BMW 5.25i 200.000km-230.000km arasındaydı. BMW 3.20i Cabrio’nun km değeri ise mevcuttu ve 205.000km olarak araç tanıtım kartında belirtiliyordu.
Gümrükten araç seçerken dikkat edilmesi gerekenler
- E-İhale internet sitesinden araç ile ilgili detay kısmında ekspertiz raporu iyi incelenmeli. Bu raporda aracın şasi numarasına, donanım listesine, genellikle çalıştırılmadan tespit edilmiş kontrol listesine ulaşabilisiniz. Bize göre ekspertiz raporu detaylı gibi görünse de, ihalede sağlıklı bir teklif verebilmek için yeterli değil.
- Araca teklif verilecekse mutlaka gidip araç detaylı bir şekilde kontrol edilmeli. Görmeden teklif vermek bize göre çok mantıklı değil. Mümkünse güvenilir bir usta da gümrüğe getirilerek araç kontrol ettirilmeli.
- Gümrük tarafından verilen şasi numarası internet üzerinden VIN Decoder sitelerinden kontrol edilebilir ve özellikleri orijinal bir şekildek korunmuş mu bakılabilir.
- Gümrüğe çalışarak mı yoksa çekici üstünde mi geldiği kontrol edilmeli. Ancak aküsü bitmiş bir araç da çekici üstünde gelmiş olabilir. Yine de çalışarak getirilmiş olması önemli bir gösterge olarak bize göre dikkate alınabilir.
- Aracın gümrüğe ne zaman geldiği oldukça önemli. Araç ne kadar kısa bir zaman önce gelmişse başına bir şey gelmiş olma ihtimali de ona göre azalıyor.
- Ankara, Van, Diyarbakır ve Gaziantep gibi hava sıcaklığının 0 derece altına düştüğü Gümrük bölgelerinde motor soğutma sıvısı kontrol edilmeli. Soğutma sıvısı gibi yağlı bir sıvı yerine sadece su yer alıyorsa, araç da bakım kartında uzun süredir bekliyor görünüyorsa, motor bloğunda ve soğutma hattında çatlak meydana gelmiş olabilir. Bu da astarı yüzünden pahalı bir durumun ortaya çıkmasına neden olabilir.
- Aracın içinde çeşitli belgeler aranabilir. Gurbetçiler tarafından kullanılan araçların km değerleri genelde bakım kitapçıklarında belirtiliyor ve araç içinde yer alıyor. Türkiye’de kullanılmış elçilik çalışanı ve elçilik dışı yabancı çalışan araçlarında ise bazen Trafik Sigortası kağıdı bulunabiliyor.
Bu maddeleri göz önünde bulundurarak ihalesine katıldığımız;
2001 model Volvo V70, torpido gözünde bulduğumuz bakım kitapçığına göre 6 yıl önce 190.000km’de Berlin Volvo Servisi’nde periyodik bakıma girmiş görünüyordu. Yani araç en az 190.000km yol yapmıştı. Aracın kondisyonu da göz önüne alındığı zaman yaklaşık 210.000-220.000km’de olduğunu tahmin etmek mümkündü. Aracın camına yapıştırılmış olan bilgi kartında ise 2017 Ağustos ayında gümrüğe bırakıldığı aracın çalışarak geldiği belirtiliyordu.Motorun soğutma sıvısı ise yerindeydi. Gerek iç kısımda, gerek dış kısımda ve gerekse motorda kabaca yaptığımız el ve göz muayenesinde ise belirgin bir soruna rastlamadık.
Aşağıda bu araca ait olan fotoğraflar, servis belgesi, araç gümrük kartı ve ekspertiz belgeleri görülebilir. Tüm fotolar tarafımızca çekilmiştir. İlan detayları ve exspertiz fotoları ise E-ihale mobil uygulamasından alınmış ekran görüntüleridir.
Bu doğrultuda gümrükte araç başında neler yapıp ne yapamayacaklarınız şunlar;
-
Yapabilecekleriniz
- Aracın içine girip inceleyebilirsiniz.
- Kaputu açıp motorun her yerine bakabilirsiniz.
- Aracın altına da uzanıp bakabilirsiniz. Genelde lastik havaları az olduğu için pek mümkün olmuyor.
- Ustanızı getirip araca baktırabilirsiniz.
- Teklif verme süresince, mesai saatlerinde ve iş günlerinde sayısız kez gelip araca bakabilirsiniz.
- Aracın her türlü fotoğrafını çekebilirsiniz. Diğer taraftan Ankara Gümrük’de meydanda dolaşan güvenlikler fotoğraf çekmeye bir şey demezken, İstanbul Gümrük’de müdürün fotoğraf çekilmesini istemediğini belirttiler ama çekmeyi de bir şekilde başardık.
-
Yapamayacaklarınız
- Motoru çalıştıramazsınız.
- Yanınızda kriko götürüp aracı kaldıramazsınız.
- Araçtan çeşitli parçaları söküp kontrol edemezsiniz.
Gümrükteki araç için teminat yatırma
İhale listesinde yer alan ve teklif vermeye açık araçlardan bir tanesini gözünüze kestirdikten sonra yapmanız gereken ilk iş, son teklif verme tarihinden önce araç için belirlenen teminat tutarını yatırmak. Bu tutar E-İhale sitesinde seçtiğiniz aracın kısmın açıklamalarında yer alıyor.
Teminat tutarı Halkbank şubelerinden elden yatırılarak yapılabiliyor. Ayrıca yaklaşık 1 hafta önce başlatılan yeni bir hizmetle; Ziraat Bankası’nda hesabı olan ve internet bankacılığını kullanan kişilere online ödeme kolaylığı sağlanmaya başlandı. Bu sayede bankaya para ile gidip vakti kaybetme ve gereksiz uğraşma işi de bize göre bitmiş oldu.
Halkbank şubeden elden yatırmak için; E-ihale için teminat yatıracağınızı belirtip parayı şubeye teslim ediyorsunuz ve döner sermaye hesabına geçiyor. Parayı yatırırken hangi araba için olduğunu da söylemeye gerek yok. Yatırılan teminat bedeli ise en geç 10-15dk içerisinde, daha önceden açtığınız size ait E-İhale hesabınızda serbest olarak görülüyor.
Burada bize göre en büyük eksik şu;
Teklif verme işleminin sadece E-İhale internet sitesi üzerinden yapılmasına karşın, teklifler sadece elden bankaya yatırılıyor ve bu da açıkçası biraz zorluk yaratıyor. Keşke kendimize ait bir banka hesabından, bu işlemi EFT veya Havale yolu ile gönderebilseydik. Bize göre ilerleyen zamanlarda bu kolaylık da sağlanacaktır.
Gümrükteki araç için yatırılacak teminat tutarı ise;
Listelenen araç detaylarında azami teminat tutarı diye bir değer olduğundan bahsettik. Bu değer Satışa Esas Bedel’in %10’u a kadar. E-ihale sitesinde belirtilene göre, bu bedelin üstünde bir fiyat teklif edilecekse %10 değil, azami teminat tutarını yatırmanız yetiyor.
Hemen bir örnekle pekiştirelim;
Satışa Esas Bedel: 20.000TL olsun; Azami teminat bedeli 2.000TL olarak açıklanır. Araca 18.000TL teklif verilecekse 1.800TL teminat yatırmak yeterlidir. 20.000TL ve üstü teklif edilecekse azami teminat tutarı 2.000TL’yi yatırmak yeterlidir. Yani 30.000TL hatta 100.000TL bile teklif etseniz 2.000TL yeterli oluyor. Ancak kafanız rahat etsin istiyorsanız 30.000TL için 3.000TL yatırabilirsiniz. Sonuçta yatırılan para hesabınızda duruyor. Ancak diyelim ki; 18.000TL teklif vercekseniz ve 1.600TL yatırırsanız ihaleyi eksik teminat nedeniyle kaybedersiniz.
Burada E-ihale sitesindeki resmi açıklama da şu şekilde;
İhale teminat bedeli ihaleye vereceğiniz teklifin %10’udur. Azami teminat tutarı idare tarafından araç için belirlenen eşya satış bedelinin %10’ undan fazla olamaz. Azami teminat tutarı ise 100.000 TL’den fazla olamaz.
Örnek: 100.000 TL’den satışa çıkan bir araç için azami teminat tutarı 10.000 TL’dir. Kişi bu araç için 50.000 TL teklif verilmesi halinde 5.000 TL’lik teminatının bulunması yeterli olacaktır. Üyenin bu araç için 100.000 TL ve üzeri teklif vermesi halinde ise aranacak teminat tutarı 10.000 TL olacaktır. 1.000.000 TL ve üzeri satışa esas bedelli ihalelerde azami teminat tutarı 100.000 TL olacaktır.
Gümrükten araç için teklif verme
Tüm işlemleriniz tamamladınız ve teklif vereceksiniz. Araca teminat yatırdıysanız sistem sizin teklif vermenize olanak sağlar. İhale saatleri genellikle 12:00 saatine kadar devam ediyor. Ancak 11:00’dan sonra verilecek teklifler olursa 30 dakika uzuyor ve bitiş saati 12:30 oluyor. Bu 30 dk içinde de teklifler gelirse 15 dakika daha uzuyor. Bu 15 dk içinde de teklif gelirse bir 15 dakika daha uzuyor ancak bu son oluyor. İhale en geç 13:00’da sonlanıyor. 100TL ve katlarını teklif olarak verebiliyorsunuz. Mesela, 32.100TL, 56.800TL…15.900TL gibi. 15.340TL veya 26.789TL gibi bir teklif vermez söz konusu olmuyor.
Bu arada verdiğiniz teklif sistemde şifreli olarak tutuluyor ve ihale komisyonu dahil kimse göremiyor. Teklif süresi bitince ise ihale komisyonu tarafından görülebiliyor ve değerlendiriliyor. Ancak ihale öncesi ve sonrasında ne siz diğer teklif verenleri ve onların fiyatlarını, ne de başkaları sizi ve sizin teklifinizi görebiliyor. Sadece ihale sonuçlanınca kazanan kişinin isim ve TC kimlik numarası bilgileri son derece sınırlı bir şekilde paylaşılıyor. Yani sizi kimsenin takip etmesi mümkün değil. En azından E-ihale sitesinde işlerin bu şekilde işlediği açık bir şekilde ifade ediliyor.
İhale kazanılamazsa teminat iadesi nasıl gerçekleşiyor?
İhale sonuçları, yapılan ihale sayısına göre aynı gün saat 14:00 – 17:00 arasında genellikle belli oluyor. Bu doğrultuda ihale sizde kalmasıyla teminat iadesini hemen talep edebiliyorsunuz. Açtığınız E-İhale hesabında teminatlarım kısmında en altta yer alan kutucuğa iadesini istediğiniz tutarı yazabiliyorsunuz.Ancak bunun için, daha önceden size ait banka hesap numaranızı hesabım kısmından girmiş olmanız gerekiyor.
Bir başka ihaleye girecekseniz bu parayı geri istemeyin ve ihaleyi bekleyin ki, tekrar bankata gidip para yatırmak zorunda kalmayın. Yani yatırılan teminat araca özel değil ve kaybettiğiniz her ihale sonrası tekrar tekrar kullanılabilir.
Gümrükten araç ihalesi kazanılırsa ne kadar masraf yapılacak?
Diyelim ki gümrükten araç ihalesine girdiğiniz ve de kazandınız. İşte bu durumda içerideki teminat bedelini düşüp geri kalan kısmı E-ihale döner sermaye hesabına yine anlaşmalı bankalara yatırmanız gerekiyor. Yani içerideki teminat parası da aracın kazanılan bedeli için kullanılmış oluyor. Ardından da hesabınıza girip serbest olarak görünen bu parayı onaylamanız şart. Ödemenin ardından 7 gün içinde aracı teslim almanız gerekiyor ancak 7 gün daha süre talep edebiliyorsunuz.
Kabul edilen teklif fiyatının içinde ÖTV ve KDV gibi masraflar da dahil. Ancak damga vergisi, bandrol ücreti ve varsa maktu vergi ve bunların ÖTV ve KDV ayrıca alınıyor. Aracı trafiğe çıkarabilmek için de proje onayı ve plaka çıkarmak gerekebiliyor. Tüm bu masraflar yaklaşık 1000-1500TL tutabiliyor.
Son olarak satın aldığınız araçların yağ, filtre, soğutma sıvısı ve benzeri sarf malzemelerine de güven olmayacağını bilmek gerek. Ayrıca triger kayışı ve bilyaları da bize göre değişmeli. Araçta mekanik bir arıza olmadığı varsayılırsa, periyodik bakım masrafları için de 1.000TL-2.000TL arası bir harcamaya hazırlıklı olunmalı. Kısacası Gümrük masrafları ve periyodik bakımla birlikte, hesap yaparken en azından 2.500TL daha masraf yapılacağı unutulmamalı. Hatta çekici ihtiyacı da gerekebileceği için 500TL ile 1000TL arası bir masraf bu nedenle gümrükten araç satın alma masraflarınıza eklenebilir.
Sonuç olarak gümrükten araç almak mantıklı mı?
İyi bir araca denk gelinirse ve verdiğiniz fiyat da iyi tespit edilirse gümrükten araç almak bize göre gayet mantıklı. Biz şu ana kadar gümrükten araç almak için 3 ihaleye girdik ancak henüz bir ihale kazanamadık. İlanları sürekli takip edip, araçları da bizzat görerek girişimler yapılırsa, bir noktada gümrükten iyi kondisyonda ve Türkiye piyasasının altında güzel bir araç alınabileceğini düşünüyoruz. Üstelik tecrübe ettiğimiz kadarıyla da işlemler gayet şeffaf ve gizli bir şekilde gerçekleşiyor. Bu nedenle gümrükten araç almak istiyorsanız ihale sırasında nefesinizi tutmaya ce kalp atışlarınızı duymaya da hazırlıklı olun 🙂
