Overboost nedir?

0
1391
overboost nedir torku nasıl yükseltir
Overboost ile; ifadesine araç kataloğlarını karıştırırken mutlaka rastlamışsınızdır. Motor hacminin küçültülmesine rağmen motor gücünün ve torkunun aynı kalması veya artması uygulamasına Downsizing deniliyor ve artık neredeyse tüm üreticiler günümüzde bu yönteme başvurmaya başladılar. Gerek katı emisyon kuralları gerek yakıt tüketiminin düşürülmesi gerekse de ucuza mal etme amaçlarıyla yapılan bu uygulamanın vazgeçilmezi ise aşırı besleme sistemleri olmasıyla öne çıkıyor. Aşırı besleme sistemlerinden Supercharger yani kompresör sistemleri çeşitli nedenlerle genelde tercih edilmezken Turbo sistemleri için aldı başını gidiyor bile denilebilir. Burada Avrupa’da bulunan otomobillerin %70’inde turbo beslemeye sahip motorlar bulunduğunu belirtmeden geçemeyelim.
Bu doğrultuda üreticiler de turbo besleme sistemlerini daha verimli kullanabilmek için çeşitli uygulamaları geliştiriyorlar. Bu uygulamalardan bir tanesi de hiç şüphesiz Overboost ve bazı markalar bu özelliği hem benzin hem de dizel motorlarında kullanıyorlar. Biz de bu doğrultuda bu özelliğin ne olduğu ve nasıl bir çalışma prensibine sahip olduğunu basit bir şekilde anlatmaya çalışacağız.

Overboost nedir?

İlk olarak overboost kelimesinin ne olduğunu anlamaya çalışalım. İngilizce “Over” ve “Boost” kelimelerinden oluşan bu ifadede “Boost” Türkçe’ye “Artırmak” ve “Over” ise Türkçe’ye “Fazla” veya “Aşırı” olarak tercüme edilebilir. İki kelimeyi yan yana getirdiğimizde ise Aşırı Artırmak gibi bir ifade elde edilebilir. Ancak biz bu ifadenin “Daha fazla artırmak” hatta “Daha da artırmak” olarak daha iyi anlaşılacağını düşünüyoruz. Kısacası Overboost ifadesi en anlaşılır şekilde mevcut bir şeyi “Daha da artırmak” olarak Türkçe’ye tercüme edilebilir. Konumuzun motor ile alakalı olduğu düşünülürse Overboost özelliği motorun ürettiği torku belli devir aralıklarında “Daha da artırarak” gücün daha fazla hissedilmesini sağlar.

Overboost ile tork artışı nasıl gerçekleşir?

Her motorun ürettiği ve üretebileceği bir maksimum güç ve maksimum tork değeri vardır. Ancak üreticiler yakıt tüketimi, motor ömrü, emisyon ve diğer bazı değişkenleri göz önünde bulundurarak motorun üretebileceği maksimum değerleri zorlamazlar ve belli bir seviyede tutarlar. Bu duruma örnek vermek gerekirse; 1.6lt hacminde turbo-benzin bir motor otomobil üreticileri tarafında normal kullanım koşullarına göre ortalama 130-150ps güç üretecek şekilde ayarlanırken bu motor bir yarış için çeşitli turbo ayarlamaları ve modifikasyonlarla 600-700ps güce bile yükseltilebilir. Ancak ömrü sadece yarış kadar olur, tüketim ve emisyon değerleri aşırı arttığı gibi kullanım rahatlığı da günlük koşullarda çok kötüdür.

Turbonun uzun ömürlü olması için nasıl kullanmak gerekir?

İşte tam da bu noktada bazı otomobil üreticileri motorun ve turbonun saklı gücünü ortaya çıkarabilmek için Overboost fonksiyonunu devreye sokarlar. Birçok motorda turbo besleme sistemi belli bir basınca kadar çıkarak motora ekstra hava basar, gücü ve torku yükseltir. Kısacası motorun üreteceği güç ve tork bellidir. Overboost özelliği ise bu kalıbın dışına çıkarak turbonun daha yüksek bir basınçta çalışmasına olanak sağlar ve belli bir motor hızında ve belli bir süre daha fazla tork üretmesini sağlar. Bu sayede de aracın performans değerlerinde ve gaz tepkilerinde iyileşme meydana gelir.

Diğer taraftan;

Overboost özelliği otomobilin marka ve modeline göre 5sn ile 20sn arasında değişmektedir ve sürekli devrede değildir. Motor beyni (ECU) sürücünün gaz tepkilerine göre Overboost özelliğinin devreye girip girmemesine karar verir. Sürücü ne zaman ki gaza daha agresif bir şekilde veya sonuna kadar ani bir şekilde basarsa turbo normal çalışma basıncının üstüne çıkar ve motora normalde gönderdiğinden daha fazla hava gönderir. Bu sayede de özellikle motor torkunda belli bir süre %5 ile %15 arasında artma meydana gelir. Özellikle ani sollamalar gibi durumlarda oldukça faydalı bir özellik olarak ortaya çıksa da devrede olduğu zaman daha fazla hava ile beraber daha fazla yakıt da kullanıldığı için tüketimin artmasına sebebiyet verir.

Burada akıllara şu soru gelebilir;

“Madem turbo overboost ile bu torku üretme kapasitesine sahip neden sürekli olarak üretmiyor?” Bu sorunun cevabı bulunduğumuz başlığın ilk paragrafında saklıdır. Hatırlanacak olursa üreticilerin motorda ömür, tüketim ve emisyon değişkenlerini hesaba katarak elde edilebilecek optimum motoru tasarladıklarından bahsetmiştik. Overboost fonksiyonu sürekli devrede olsaydı turbo sürekli olarak limitinde çalışacak ve bunun sonucu olarak da turbonun ve motorun ömrü azalırken tüketim ve emisyon değerleri artacaktı. Bu da istenmeyen bir durum olduğu için Overboost motorun saklı gücünü ve torkunu bu değişkenleri etkilemeden sadece ihtiyaç halinde ortaya çıkaran bir özellik olarak tasarlanmıştır. Üretici tarafından belirlenen Overboost süresi ve miktarı motora zarar vermeyecek ancak performansı artıracak düzeyde bir aralıkta gerçekleşir.

Overboost’un neden kısa bir süre devrede olduğuna Redbull enerji içeceği örneğini verelim;

Overboost aslında bir çeşit motorun Redbull içeceğidir de denilebilir. Nasıl ki Redbull kararında içildiği zaman insanın saklı gücünü ortaya çıkararak belli bir süre performans artışına neden oluyorsa Overboost da motoru bu şekilde etkiler. Ancak her gün çok sayıda Redbull içen bir kişide bir süre sonra sorunlar başlar. Bu sorunlar kalp krizine kadar giderek kişinin ölümüne bile neden olabilir. Aynı şekilde turbo ve motor da sürekli Overboost nedeniyle kötü etkilenir ve ömrü kısalır. Bu nedenle de sadece kısa bir süre ve ihtiyaç halinde devrededir.

Türkiye’deki 7 ilginç Turbo deyimi ve ismi

En son olarak Overboost özelliğini grafik üzerinde simüle edelim;

  • 1 noktasında motor 2000d/d’da yaklaşık 300nm tork üretebiliyor ve sürücü gaza basıyor
  • Motor 2500d/d’da 2 noktasına yani maksimum torku olan 366nm’ye çıkıyor.
  • Bu noktada sürücü gaz pedalının dibine kadar basarsa overboost devreye giriyor ve 2500d/d-5500d/d motor hızında (2a-3a arası) tork %5-%10 arasında artıyor.
  • Sürücü gaz pedalının dibine kadar basmaz normal sürüşüne devam ederse 2500d/d-5500d/d motor hızında (2b-3b arası) tork normal seyri ile devam ediyor.
  • Overboost özelliğinin kullanıldığı 3500d/d-4500d/d aralığında ise tork yaklaşık %10 artmış olmasıyla dikkat çekiyor.