Antifriz nedir? Ne işe yarar?

0
4380
antifriz nedir ne işe yarar
Antifriz yani soğutma sıvısının amacı tam olarak anlaşılmadığı için bu konuda önemli sorunlar ile karşılaşılabiliyor. Havalar soğumaya başladı ve özellikle çok soğuk bölgelerde motorun sağlığı ve sorunsuz çalışması açısından donmayı önleyici sıvıların içten yanmalı motorlarda daha özenli bir şekilde kullanılması gerekiyor. Biz de bu doğrultuda antifriz konusunu anlaşılır bir şekilde izah etmeye çalışacağız.

Antifriz ne demektir?

Antifriz kelimesi İngilizce “Anti Freeze” yani tam Türkçe karşılığı “Donma karşıtı” demektir. Bu ifadeyi “Donmayı önleyici” olarak da genişletebiliriz. Ancak burada bir eksik söz konusudur. Antifriz motor soğutma sisteminde sirküle (sürekli dönen) olan bir soğutucu sıvıdır ve donmaması istendiği gibi motorun fazla sıcaklığının uzaklaştırılmasından da sorumludur. Ülkemizde antifriz kelimesi kullanımındaki sorun da buradan kaynaklanmaktadır. Birçok insan antifrizi sadece donmayı önleyici olarak düşünse de aslında bu sıvı özel bir karışımdır ve İngilizce “Coolant” yani Türkçe olarak “Soğutucu” anlamında kullanılmaktadır.
Bu konuya bir örnek vererek pekiştirelim; 
Castrol marka soğutma sıvısının ülkemizde ve yurt dışında satılan çeşitli örneklerine göz atalım. Soldaki büyük resimde Radicool olarak genel bir isim belirlenmiş ve kırımızı halka içindeki ifade de Antifreeze/ Summer Coolant yani “Donmayı önleyici ve Yaz soğutucusu” olarak belirtiliyor. Diğer taraftan sağ üstte ülkemizde daha önceleri satılan yine aynı markanın benzer ürünü görünüyor. Ancak burada önemli bir tezat bulunuyor. Ürünün ismi “Donmayı önleyici” olarak konulurken kırmızı halka içindeki açıklama kısmına “Motorda kaynama ve donmaya karşı” ifadeleri kullanılmış. Diğer taraftan aynı ürünün şu anda satılan kutusuna geçecek olursak isminin yurt dışında satılan örnekleri ile aynı olarak “Radicool” olarak değiştirildiğini ancak önceki kutudaki kırmızı ile işaretli olarak görünen “Motorda kaynama ve donmaya karşı” ifadelerinin aynen kaldığını görebiliriz.
Antifiriz kutuları üzerindeki ifadeler
Yukarıdaki görselli örnekten de görüleceği gibi görevi sadece donmayı önleyici olan bir motor soğutma sıvısı bulunmuyor. Ancak hala birçok marka Antifriz ve Antifreeze şeklindeki ifadeyi ürünlerinde ana başlık olarak ülkemizde kullanıyor. Bunun en büyük nedeni de Türkçe’ye bu şekilde yerleşmiş olması ve kullanıcılarında bunu eksik bir şekilde biliyor olmasından kaynaklanıyor. Yani aslında bir nevi PVC kapı-pencere doğramasına Pimapen denmesi durumuna benziyor diyebiliriz.

Antifriz ne işe yarar? 

Yukarıdaki başlıkta bahsettiğimiz gibi Antifiriz yanlış bir ifade olmasa da eksik bir ifadedir ve tek görevi soğutma sıvısının donmasını engellemek değildir. Aşağıdaki çizimde basit bir şeması görülen motor soğutma sisteminde soğutma sıvısının dolaştığı hat kırmızı ve mavi ile görülebilir. Burada kırmızı ısınmış mavi ise soğumuş soğutucu sıvıyı temsil etmektedir. Burada sıvının nerelerden geçtiğini anlamak oldukça önemlidir. Görüleceği gibi hem motorun en sıcak bölümü olan silindirleri çevreleyen su ceketlerinden geçmekte hem de bu sirkülasyondan sorumlu pompadan ve sıcaklığın ayarlanmasından sorumlu termostattan geçmektedir. Ayrıca soğutulabilmesi için oldukça ince ve kılcal bir yapıya sahip olan radyatörden de geçer. İşte bu nedenle böyle bir sıvı sadece Antifiriz denmeyecek kadar önemli ve ihmal edilmemesi gereken bir sıvıdır.
Motor soğutma sistemi parçaları

Bu doğrultuda sıvının 4 temel amacı vardır. Bunlar;

  • Soğutma sıvısının belli sıcaklıklarda donmasını engellemek
Bu amaç zaten herkesin esas olarak bildiği ve odaklandığı noktadır. Kış aylarında 0°C  altına düşen sıcaklıkların etkisi ile sıvılar, sıvı halden katı hale geçmeye meyilli hale gelirler. Özellikle sıcaklığın aşırı şekilde düştüğü ve araçların da uzun süre çalışmadan beklediği gece sıcaklıklarında motorun içerisinde bulunan soğutma sıvısı katı hale geçemeye çalışır. Soğutma sıvısının tamamen su olarak tercih edilmesi durumunda ise 0°C  altında katı hale geçerek donacaktır. Donan su ise bulunduğu yerde genleşerek motor bloğunun veya bulunduğu kanalların çatlamasına neden olacaktır. Bunun sonucu olarak da motor kullanılmaz hale gelebilmektedir.
İşte tam da bu noktada suyun donma sıcaklığını düşürerek donmasını engelleyecek Antifriz sıvısına ihtiyacımız vardır. Antiriz ise temel olarak alkoldür ve farklı amaçlarla kullanılan farklı katkılara sahip tipleri mevcuttur. İçten yanmalı motorlarda ise yine bir alkol olan Etilen Glikol maddesi tercih edilmektedir. Bir de daha az zehirli Propilen Glikol maddesi vardır ama genellikle gıda ile alakalı olan cihazlarda tercih edilir. Donmayı engelleyen temel madde alkol olsa da farklı katkılar ile farklı özellikler elde edilir ancak oldukça detaylı olan bu konuyu farklı bir başlık altında işleyeceğiz.

Su ile karıştırılabilen Etilen Glikol’ün hangi oranda karıştırıldığında donma sıcaklığının ne kadar düştüğü aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 

Etilen Glikol- su karışımı donma sıcaklığı
Diğer taraftan burada ilginç bir durum da söz konusudur. Etilen Glikol su kullanılmadan saf bir şekilde kullanılırsa donma sıcaklığı -12,-13°C civarındadır ve bu nedenle de özellikle soğuk bölgelerde suyun Antifriz içerisine konulması şarttır. Yani antifrizin düşük sıcaklıklara dayanabilmesi için suyun belli bir oranda Etilen Glikol’e karıştırılması gerekir. Antifirizi tek başına donmayı daha iyi engeller diye düşünerek kullanmak motorun kullanılmaz hale gelmesine neden olabilir.


ECU, Chip Tuning ve Remapping nedir?
  • Soğutma sıvısının belli sıcaklıklarda kaynamasını engellemek

Eksik olarak kullanılan bir ifade olan Antifriz’in tek görevinin donmayı engellemek olmadığını belirtmiştik. Ana amaçlarından birisi de soğutma sıvısının kaynamasını engellemektir. Yani kısacası Antifriz içerisinde bulunan ve bir çeşit alkol olan Etilen Glikol bir yandan sıvının donma sıcaklığını düşürürken bir yandan da bu sıvının kaynama sıcaklığını yükseltir. Kısacası hem daha zor donan hem de zor kaynayan bir sıvıdır.Su ile karıştırılabilen Etilen Glikol’ün hangi oranda karıştırıldığında kaynama sıcaklığının ne kadar yükseldiği aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Etilen Glikol- su karışımı kaynama sıcaklığı

Yukarıdaki tablodan da görülebileceği gibi su tek başına 100°C’de kaynarken Etilen Alkol eklenmiş soğutma sıvısı daha yüksek bir kaynama sıcaklığına sahiptir. Yukarıdaki tablodan görüleceği gibi %50 su %50 Etilen Glikol içeren bir soğutma sıvısı suya göre %7.2 oranında daha geç kaynamaktadır. Sadece su kullanılması durumunda ise 100°C’de kaynama olacağı için su buharlaşmaya başlar ve bu da soğutma fonksiyonunun azalması nedeniyle istenen bir durum değildir ve özellikle sıcak havalarda motorda hararete neden olabilir.

Motor Açmak ve Rodaj nedir? Gerekli midir?

  • Soğutma sıvısının sirküle olduğu parçaların korozyona uğramasını engellemek

Yukarıdaki maddelerde görüldüğü gibi soğutma sıvısı Etilen Glikol ve sudan oluşan bir karışımdır. Su ise tek başına metaller için oldukça korozif (paslanma) bir maddedir ve bu nedenle de tek başına soğutma sisteminde kullanılması tavsiye edilmez. Su ile karıştırılan Etilen Glikol ve diğer katkılar ise motorun soğutma sisteminde bulunan metal aksamların korozyona uğramasını engelleyerek ekstradan koruma sağlar. Oldukça detaylı olan bu konuyu bir başka başlık altında daha sonra işleyeceğiz.Çap ve Strok nedir? Güce ve torka etkisi nasıldır?

  • Soğutma sisteminde içinden geçtiği hareketli parçaları yağlamak

Soğutma sıvısı motor soğutma sistemi içerisinde birçok farklı parça içerisinden geçer. Bunlardan sirkülasyon pompası soğutma sıvısını sistemde sirküle eder ve içerisinde hızlı bir şekilde dönen parçalar mevcuttur. Antifriz sıvısına parmakla dokunup ovuşturulduğu zaman yağ benzeri bir yapısı olduğu anlaşılabilir. İşte bu yağımsı yapı soğutma sistemindeki parçaların yağlanmasından da sorumludur. Tek başına su bu görevi kesinlikle göremez ve hem parçaların aşınmasına hem de yukarıda bahsettiğimiz gibi korozyona uğramalarına neden olur.

Soğutma sıvısında (Antifrizde) hangi oranda su kullanmak gereklidir?

Aslında bu sorunun cevabını yukarıdaki maddelerde çeşitli şekillerde verdik ancak hem biraz daha konuyu toparlayalım hem de örnekler ile pekiştirelim. 

Soğutma sıvısı yani antifrizin esas olarak Etilen Glikol maddesi yani bir Alkol olduğunu gördük. Bu madde suyun donma sıcaklığını düşürdüğü gibi ayrıca kaynama sıcaklığını da yükseltiyor. Yani sadece su kullanılması durumunda 0°C’de donan ve 100°C’de kaynayan bir soğutma sıvımız varken bu madde %50 oranında su ile karıştırıldı zaman yaklaşık -37°C’de donan ve 107°C’de kaynayan bir soğutma sıvısı elde etmiş oluyoruz. Kısacası 100°C’lik bir donma-kaynama aralığımız varken 144°C’lik bir aralık elde ediyoruz. Bu da Etilen Glikol’ün ne kadar etkili bir madde olduğunu açık bir şekilde gösteriyor. Ancak burada şöyle de bir yaklaşımda bulunulabilir;

Rölanti nedir? Motor rölantide ne kadar yakıt tüketir?

Madem Etilen Glikol bu kadar iyi donma ve kaynama özelliklerine sahip su ile karıştırmadan kullansak daha iyi olmaz mı?
Bu sorunun cevabı kısaca “Hayır”dır. Etilen Glikol’ün bu kadar iyi özelliklere sahip olmasındaki sır su ile beraber kullanılabilmesinde yatmaktadır. Tek başına kullanıldığı zaman yaklaşık -13°C donma sıcaklığına ve 197°C kaynama sıcaklığına sahiptir. Yani su eklendiği zaman karışım donmaya karşı daha dirençli bir hale gelmektedir. Bu durumda akla ikinci bir soru gelebilir.


Antalya’da oturuyorum, Sıcaklık -12°C’ye bile düşmüyor. Ancak yazın çok sıcak, O zaman bu sıvıyı saf bir şekilde kullanabilir miyim?
Bu sorunun cevabı da kısaca “Hayır”dır. Bunun nedeni ise Etilen Glikol’ün özgül ağırlığında saklıdır. Suyun özkütlesi 1,00gr/cm3 iken  Etilen Glikol’ün özkütlesi 1,11gr/cm3’dür. Kısacası  Etilen Glikol suya göre %11 oranında daha yoğundur ve bu nedenle daha zor hareket eder ve akışkanlığı daha kötüdür. Bunun sonucu olarak da soğutma sistemi sirkülasyonunda yüke neden olduğu gibi su ile karıştırılmadığı zaman ısı transferi kabiliyeti de azalır. %50-%50 oranında su ile karıştırılmış bir soğutma sıvısı, saf soğutma sıvısına göre yaklaşık %35 daha iyi ısı transferi ve dolayısı ile daha iyi soğutma sağlar. Tüm bunların sonucunda akla bu sefer şöyle bir soru gelebilir.

Peki o zaman Erzurum’da bulunan bir kişi ile Antalya’da bulunan bir kişi soğutma sıvısını (antifriz) nasıl kullanmalı?

Bu sorunun tartışmasız ilk cevabı araç üreticisinin önerilerine uymaktır. Ne olursa olsun ezbere hareket etmemek gerekir. Ayrıca soğutma sıvısı üreticileri genellikle %70 oranından daha fazla oranda soğutma sıvısı (antifriz) kullanılmasını tavsiye etmemektedirler. Antalya gibi sıcak iklime sahip bir şehirde %70 oranına kadar çıkılabilir ancak bu sefer de öz kütlenin artması nedeniyle sistemde zorlanmaya neden olur ve ayrıca ısı transferi özellikleri azalabilir. Bu doğrultuda hem otomobil hem de antifriz üreticisi tarafından aksi belirtilmedikçe güvenli bir değer olduğuna inandığımız %60 oranında antifriz kullanılması hem suyun daha geç donmasını hem de daha geç kaynamasını güvenli bir şekilde sağlayabilir. Diğer taraftan antifriz üreticilerinin büyük bir çoğunluğunun %50 su %50 antifriz oranının tavsiye ettiklerini belirtmeden geçmeyelim.

ÖZET

  • Antifriz eksik kullanılan bir kelimedir. Donma derecesini düşürdüğü gibi kaynama sıcaklığını da yükseltir.
  • Su tek başına iyi bir soğutma sıvısı değildir. Tek başına kullanıldığı zaman soğutma özellikleri düşüktür ve özellikle sıcak havalarda hararete neden olabilir.
  • Su tek başına kullanıldığı zaman soğutma sistemi iç aksamında korozyona neden olur.
  • Su tek başına kullanıldığı zaman soğutma sistemi parçalarını aşındırabilir.
  • Soğutma sıvısı (antifriz) tek başına kullanılırsa hem sistemi yorar hem de soğutma görevini %35 oranında eksik gerçekleştirir.
  • Soğutma sıvısı, soğutma sisteminde bulunan parçaları yağladığı için ömrünü uzatır.
  • Soğutma sıvısı suyun korozif özelliklerini azalttığı için soğutma sistemini korur.

Launch Control nedir? Ne işe yarar?

Not: Başta mavi, yeşil ve pembe olmak üzere çeşitli antifriz renkleri vardır. Ayrıca otomobil üreticileri de motorlarında kullandıkları alaşımlara göre farklı renkleri önerebilmektedir.

Antifriz renkleri konusundaki yazı ve videomuz için tıklayınız…